تولیدکنندگان صدا در فیلم های ترسناک چطور باعث ترس ما میشوند؟

مقوله صدا در فیلم های ترسناک، موضوعی است که هدف آن ترساندن، مبهوت کردن، شوکه کردن و حتی دفع مخاطب است. در فیلم های ترسناک اغلب موضوعات تاریک را بررسی می کنند و تمرکز اصلی فیلم ترسناک برانگیختن حس ترس از طریق تصاویر، مضامین و موقعیت های ترسناک است. مرگ، شیاطین، ارواح شیطانی و زندگی پس از مرگ، اتفاقات غیر طبیعی، رویدادهای آخر زمانی، از مضامین رایج این فیلم ها هستند. در ژانر وحشت، داستان و شخصیت ها به اندازه حال و هوا و فضا مهم هستند. یک داستان ترسناک اغلب با کاوش در ناشناخته ها باعث شوکه شدن مخاطب می شود.

فیلم های ترسناک، بیش از یک قرن است که وجود دارند. در بسیاری از فیلم های ترسناک با نمایش هیولاهای ترسناک علمی تخیلی برای ایجاد ترس استفاده می کنند. گرگینه ها، خون آشام ها، بیگانگان، اشباح، موجودات وحشی، شیاطین، زامبی ها اغلب آنتاگونیست های اصلی این ژانر وحشت هستند.

ژانرهای مختلف ترسناکی وجود دارد که فیلمسازان از آنها برای ترسناک کردن فیلم هایشان استفاده می کنند که عبارتند از: کمدی ترسناک، سینمای ترسناک بدنی، درام ترسناک، ترسناک علمی تخیلی، اکشن ترسناک، فیلم زامبی.

مشخصات و ویژگی ها

در دیکشنری مطالعات سینمایی، فیلم ترسناک را موضوعی آزاردهنده و تاریک بیان می کند که به دنبال ایجاد ترس و وحشت،  تعلیق و شوک از بینندگان خود است. فیلم های ترسناک بزرگ ترین ترس ها و بدترین کابوس ها را از ببیندگان شکار می کنند و حس ترس و هجوم آدرنالین را در آن ها ایجاد می کنند. برخی از ویژگی های رایجی که در فیلم های ترسناک با آن مواجه می شویم صداهای بلند و ناگهانی و یا حتی تصاویر غیر منتظره که باعث ایجاد ترس و پرش لحظه ای ما می شود. صحنه هایی وحشیانه از مرگ یا شکنجه که برای ناآرام شدن تماشاگران است، در واقع می توان گفت هر چیز یا هر کس که خارج از کنترل باشد و حس ترس را در تماشاگر ایجاد کند.

تا قبل از اکران فیلم دراکولا (۱۹۵۸) فیلم ترسناک هنوز به عنوان یک ژانر مشخص شناخته نمی شد. و اصطلاح «وحشت» برای توصیف معانی مختلف به کار می رفت. حتی ژانر رازآلود هم بسیار مبهم بود و عنوان یک فیلم به درستی معرفی نمی شد. نیومن این ژانر را در مؤسسه فیلم بریتانیا Companian to Horror مورد بحث قرار داد و به این مورد اشاره کرد که شناسایی فیلم های ترسناک در دهه ۱۹۳۰ آسان بود، اما پس از آن دهه، تمایزات مبهم تر می شود و ترسناک کمتر به یک ژانر مجزا شبیه می شود. مارک یانکوویچ در مقاله ای بیان کرد هیچ باور جمعی در مورد ژانر وحشت بین طرفداران و منتقدان این ژانر وجود ندارد. بحث های زیادی در طول تاریخ سینما درباره ویژگی ها و تعریف ژانر وحشت صورت گرفته است. آندر تودور در کتاب خود به نام هیولاها و دانشمندان دیوانه: در تاریخ فرهنگی فیلم ترسناک این مورد را بیان می کند که ژانر همان چیزی است که ما در مجموع به آن معتقد هستیم و باور جمعی اکثریت است.

تکنیک های فیلم ترسناک

بهترین فیلم های ترسناک می توانند بلافاصله احساس ناراحتی یا حتی خطر قریب الوقوع را به ببینده منتقل کنند. این کار را عمدتاً از طریق تکنیک های سینمایی انجام می دهند. سایه ها برای ایجاد یک ترس اولیه در ببینده از یک موجود ناشناخته که در تاریکی پنهان شده است. بنابراین جای تعجب نیست که یکی از رایج ترین ابزارهای مورد استفاده برای فیلمسازان در ساخت فیلم های ترسناک است. تصور اینکه چه چیزی می تواند در سایه باشد تقریباً همیشه ترسناک تر از چیزی است که در واقعیت وجود دارد. بسیاری از فیلمسازان در فیلم های ترسناک خود این تکنیک را بازی می کنند تا ببیندگان فیلم را در معرض خطر قرار دهند. یک تکنیک دیگر، ایجاد زوایای غیر معمول است. به این صورت که فیلمسازان هنگام کار در ژانر ترسناک برای عجیب و غریب نشان دادن صحنه با دوربین از زوایای غیر معمول فیلم می گیرند. این زاویه این حس را القا می کند که دنیای اطراف در حال تغییر جهت است.

نور غیر معمول یکی دیگر از تکنیک های فیلم ترسناک است که در آن کارگردان انتخاب می کند که سوژه های خود را چگونه ترسناک جلوه دهد. تکنیک های رایج شامل نورپردازی از پایین، نورپردازی با یک پرتو چراغ قوه و… است. آینه ها نیز جایگاه ویژه ای در فیلم های ترسناک دارند، و اغلب در فیلم های ترسناک از آینه ها به کار گرفته می شود طوری که تماشاگر با دیدن آن، به صورت ناخودآگاه احساس ترس و ناامنی می کند و انتظار اتفاق ناگوار را دارد و باعث ایجاد تنش و اضطراب در تماشاگر می شود.

رنگ ها یکی دیگر از تکنیک ها هستند، که کارگردان در مورد رنگ آزادی زیادی دارد بنابراین دیدن رنگ های قرمز یا سبز در یک فیلم ترسناک غیر عادی نیست. استفاده از رنگ ها می تواند باعث انتقال احساس ترس یا خطر در ببینده شود.

تاریخچه فیلم های ترسناک

تاریخچه فیلم ترسناک، توسط نویسنده زیگبرت سولومون پراور، با تغییر ژانر در طول دهه ها بر اساس وضعیت سینما و سلیقه مخاطب و رویدادهای جهان معاصر توصیف شده است. زیگبرت سولومون، در کتاب خود به نام فرزندان کالیگاری اظهار می کند: فیلم های ترسناک را نمی توان به عنوان دنبال کردن یک مسیر تاریخی خطی تفسیر کرد. همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم تا قبل از اکران فیلم دراکولا، فیلم ترسناک هنوز به عنوان یک ژانر مدون وجود نداشت و اصطلاح ترسناک برای توصیف فیلم ها استفاده نمی شد. کیم نیومن نیز اظهار می کند که فیلم ترسناک در آن دهه، به عنوان یک ژانر نامفهوم بوده است و فیلم های که داستانی ترسناک داشتند، به عنوان فیلم ترسناک شناخته نمی شدند. حتی باور به شیاطین و اشباح از قدیم الایام بخشی از داستان های فولک فرهنگ ها و مذاهب بودند و همواره در ژانر وحشت دیده می شوند. کارکترهایی که در فیلم روان خود را از دست می دادند و حتی قتل های آزاردهنده و فجیع تا قبل از اینکه ژانر وحشت معرفی شود، بخشی از ژانر درام محسوب می شدند.

در اولین فیلم های ترسناک، مضامین و تصاویر فیلم از ادبیات قرن ها پیش استفاده می شد. بسیاری از ویژگی های فیلم ترسناک در ارتباط با ارواح، شیاطین، زامبی ها، هیولاها، جنون و رویدادهای آخر زمانی بود و منابع آن از متون یونان باستان و روم و حتی کتاب مقدس بود.

اوایل دهه ۱۹۰۰ انفجاری در تولید فیلم های ترسناک رخ داد. دهه ۱۹۳۰ با ظهور گفتگوها در فیلم آغاز شد به طوری که منجر به ساخت چندین فیلم ترسناک مهم شد و به برخی از بازیگران اجازه داده شد تا برای اولین بار خود را به عنوان ستاره های واقعی فیلم ترسناک ثبت کنند. که از برجسته ترین بازیگران این فیلم ها بلالوگوسی برای بازی در نقش دراکولا و بوریس کارلوف برای بازی در نقش مومیایی بودند. ترس از جنگ هسته ای و علاقه به فضا در دهه ۱۹۵۰ باعث شده بود فیلم های متعددی در ارتباط با بیگانگان فضایی ساخته شود.

«بچه رزماری» اولین فیلمی بود که مضامین شیطانی را معرفی کرد و راه را برای ساخت فیلم های دیگری مانند «فال» و «جن گیر» هموار کرد، و یکی از معروفترین فیلم های ترسناک آن دوران است. از داستان های ترسناک بیشتری که منتشر شدند می توان به «پرونده عجیب دکترجکیل و آقای هاید»، «پادشاه زرد پوش»، «جزیره دکتر مورو»، «مرد نامرئی»، «شبح اوپرا» اشاره کرد. سینما در اواخر قرن ۱۹ و همزمان با این داستان ها پدیدار شد اگرچه این داستان ها صرفاً ترسناک نبودند اما ریشه در فرهنگی داشتند که این موضوعات را وحشتناک قلمداد می کردند و در آینده در سینما، با ژانر ترسناک عجین شد.

در آغاز پیدایش صدا در سینما، کمپانی Universal، مجموعه ای از فیلم های ترسناک گاثیک را ساخت. بلافاصله پس از فیلم Dracula ساخته تاد براونینگ، فیلم Frankenstein به کارگردانی جیمز ویل و فیلم The Old Dark House اکران شدند که هر دو درباره هیولای صامت بودند. کارکتر دراکولا تاکنون نزدیک به ۲۰۰ بار در سینما به تصویر کشیده شده است و از این نظر، نام آن در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است.

دهه ۳۰ با پیدایش فیلم هایی در ارتباط با زامبی ها آغاز شد. زامبی ها مردگانی متحرک با کالبدی در حال پوسیدن هستند که از گوشت انسان تغذیه می کنند و تقریباً نامیرا هستند. زامبی ها اولین بار در کتاب ویلیام بی سیبروک درباره وودوهای هائیتی و با الهام از فرهنگ وودو در آمریکای کارائیب پدیدار شدند. این کتاب که «جزیره جادویی» نام دارد، ماجراهای ویلیام بی سیبروک را در میان مردگان زنده، کالبدهای متحرک با چشمانی بی روح و چهره هایی مرده به تصویر می کشد.

دهه ۸۰ میلادی، شاهد عرضه تعداد زیادی فیلم ترسناک خشن و خونین بود که هیچ کدام مورد انتقاد منتقدان قرار نگرفتند، اما بسیاری تبدیل به فیلم های کالت شدند و بعدها مورد توجه قرار گرفتند. از میان آنها می توان به فیلم Evil Dead به کارگردانی سم رینی اشاره کرد که یک فیلم پر خون و خونریزی ارزان قیمت، بود و سال ها بعد مورد ستایش قرار گرفت. فیلم های خون آشامی نیز در دهه ۸۰ بود که محبوب شد .بسیاری از فیلم های اکشن ترسناک علمی تخیلی، هم در دهه ۸۰ میلادی عرضه شدند. در اوایل دهه ۹۰ میلادی، ژانر وحشت همچنان مضامین دهه قبل را دنبال می کرد. دو مشکل پیش روی سینمای وحشت قرار داشت: این ژانر، با فیلم های ترسناک خشن و اسلشر، اشباع شده بود و تماشاگر دیگر علاقه ایی به فیلم هایی که در باطن، متعلق به یک دهه پیش بوده اند نداشت و تماشاگران جدید نیز به سینمای علمی تخیلی  و فانتزی علاقه بیشتری نشان می دادند. برای جذب دوباره مخاطب سینمای وحشت، به سراغ پارودی رفت و نیمه دوم دهه ۹۰، فیلم های پارودی زیادی اکران شدند. در طول تاریخ، فیلم ترسناک از قله های زیادی عبور کرده است و ما را به دوره ای تا حدی بحث برانگیز هدایت کرده که امروزه در آن قرار داریم.

تأثیر صدا و موسیقی در فیلم های ترسناک

صداها می توانند ما را به شدت تحت تأثیر قرار بدهند. صدا در فیلم های ترسناک باعث برانگیختن احساسات ما می شود، بدون صدا فیلم های ترسناک قطعاً خسته کننده خواهند بود و می توان گفت بدون صدا فیلم های ترسناک حتی قابل تصور هم نیستند. در فیلم های ترسناک از صدا برای ایجاد یک فضای شوم و شوک آور برای تماشاگر استفاده می شود. در هر فیلم ترسناک به شدت موسیقی و جلوه های صوتی مهم و تأثیرگذار هستند تا حال و هوای فیلم را با جیغ ها، خنده های وحشتناک، و یا حتی موسیقی های مختلفی که فضایی از یک اتفاق غیر منتظره و بد را در ذهن مخاطب ایجاد می کند را به وجود آورد. همانطور که چشمان ما در مواجه با یک صحنه واکنش نشان می دهد صداها و موسیقی مناسب در یک فیلم می تواند باعث تشدید اضطراب ما شود. فیلمسازان به خوبی می دانند با استفاده از صداهای خاص چگونه باعث ایجاد ترس شوند. بیرون آوردن یک صدا از یک بافت معمولی و سپس قراردادن آن در یک محیط جدید و ترسناک به راحتی می تواند حس ترس را ایجاد کند.

تولیدکنندگان فیلم های ترسناک با دقت زیاد در نظر می گیرند که چگونه با صداها احساس ناراحتی و تنش را در ما ایجاد کنند. یکی از صداهای آزاردهنده و پنهانی که برای ترساندن مخاطب صورت می گیرد مادون صوت است، صدایی با فرکانس پایین که شنیده نمی شود، اما به معنای واقعی کلمه می تواند انسان ها را تا مغز استخوان ناآرام  کند. به طوری که حتی اشیاء معمولی نیز می توانند مادون صوت منتشر کنند، چیزی که برخی از آهنگسازان فیلم های ترسناک به نفع خود استفاده می کنند. برخی از تولید کنندگان از صداهایی با فرکانس پایین در فیلم های خود استفاد می کنند تا احساس ناامنی را به تماشاگر انتقال دهند. گاسپارنوئه یکی از فیلمسازان است که از صداهایی با فرکانس ۲۷ هرتز در فیلم خود استفاده کرده است و می گوید اگرچه شما نمی توانید صدا را به خوبی بشوند اما باعث لرز و ترس در وجود شما می شود. در یک فیلم سینمایی خوب ممکن است از صدا بیشتر ترسیده باشید تا اتفاقاتی که روی صحنه رخ می دهد. استفاده از این نوع صداها در فیلم باعث می شود که ما با دیدن فیلم احساسی را تجربه کنیم که یک شخصیت در واقعیت آن را تجربه می کند.گاهی اوقات با استفاده از نویزهای تغییر یافته اشیاء که در اطراف ما وجود دارد می توان برای به وجود آوردن جلوه ی مادون صوت استفاده کرد که با این روش در هزینه های تولید نیز صرفه جویی خواهد شد. کریستین استلا، در فیلم زامبی The Battery در سال ۲۰۱۲ موسیقی فیلم خود را با ضبط صدای تهویه و ترانسفورهای برق ترکیب کرد و باعث شد بودجه کمتری هزینه شود. موسیقی بخش جدا نشدنی یک فیلم ترسناک است طوری که باعث ایجاد حس تهدید و خطر و ناامنی می شود و فضای ترس را درفیلم تشدید می کند.

آهنگسازان و طراحان صدا نیز با تسلط فنی و روانشناسی که دارند برای ایجاد فضایی ناامن خلاقانه با استفاده از صدای مناسب احساس ترس را انتقال می دهند. روشی که آهنگسازان از ابزارهای موسیقی خود برای ایجاد ترس استفاده می کنند، هم یک هنر است و هم یک علم است. برای افزایش تنش، آهنگسازان اغلب صداهایی را معرفی می کنند که تأثیر بسزایی بر روی ببینده داشته باشد این صدا می تواند غرش یک موجود بیگانه با غرغرهای عمیق باشد. صدا نباید فقط به عنوان اجزای فرعی در یک صحنه وجود داشته باشد بلکه باید به گونه ای باشد که احساس وحشت را به خوبی انتقال دهد. فیلمسازان نیز صدا را به عنوان ابزاری قدرتمند برای خلق فیلم های مهیج خود می دانند.

وقتی فیلم ترسناک می بینیم به حدی در فیلم غوطه ور می شویم که حس می کنیم کنار شخصیت های اصلی فیلم در گوشه ای تاریک در حال قدم زدن هستیم اما در واقعیت این صداها و احساس ترسی که توسط صداها در ما ایجاد می شود باعث می شود که ما باور کنیم در کنار شخصیت های اصلی فیلم حضور داریم.

جمع بندی

اکنون با خواندن این مقاله می دانیم که فیلم ترسناک به دنبال ایجاد وحشت و ترس شدید و شوکه کردن بینندگان خود است و شامل حوادثی خشونت آمیز و ایجاد وحشت روانی است. همچنین به وضوح برایمان روشن شده که موسیقی و جلوه های صوتی در محتوای یک فیلم ترسناک چه تاثیر بسزایی دارد و باعث می شود که تولیدکنندگان فیلم ترسناک با انتخاب درست موسیقی و صدا با در نظر گرفتن محتوای فیلم هر نوع احساسی را که می خواهند در هر لحظه از فیلم، در بیننده ایجاد کنند.