اتوبوس یکی از ارکان مهم حمل و نقل برون شهری و درون شهری و به خصوص در کلانشهرها محسوب میشود. نخستین اتوبوس بکارگرفته شده در ایران توسط یک تاجر بلژیکی در رشت بود که سپس این اتوبوس توسط تاجر ایرانی خریداری و در تهران مورد استفاده قرار گرفت.
اتوبوسها را براساس تردد بین مسیرها میتوان به اتوبوسهای درون شهری، اتوبوس برون شهری، اتوبوسهای مسافرتی، اتوبوسهای اکسپرس و اتوبوسهای انتقالی تقسیم بندی کرد. همچنین اتوبوسها را میتوان براساس تعداد طبقات به اتوبوسهای یک طبقه و دو طبقه دستهبندی کرد. همچنین یک تقسیم بندی کلی اتوبوسها را براساس اندازه و شکل به اتوبوس اندازه کامل، مینی بوس، میدی بوس، ون، مینی ون، اتوبوس روباز، اتوبوس زرهی و اتوبوس تختخوابدار تفکیک میکند. اتوبوسها در کارکردهای متختلف نیز مانند اتوبوس مدرسه، اتوبوس گردشگری، اتوبوس فرودگاهی، اتوبوس پلیس و ... نیز وجود دارد.
اتوبوس درون شهری و اتوبوس برون شهری دو نوع شناختهشده از دیگر انواع اتوبوس میباشد. اتوبوسهای شهری یا اتوبوس درون شهری به نوعی اتوبوس گفته میشود که ترابری و حملونقل مسافران در مسیرهای تعیینشده شهری و ایستگاهها را برعهده دارند. این اتوبوسها برای حمل تعداد مسافران بیشتر و در مسیرهای کوتاه مورد استفاده قرار میگیرد. این اتوبوسها دربهای بزرگ و اتوماتیک دارند که فرآیند ورود و خروج مسافران را تسهیل میکند. امکان حملونقل مسافر به صورت سرپا را دارند و برای اسکان وسایل مسافر فضایی ندارند، همچنین صندلیهای آن به صورت فشرده و ساده طراحی شدهاند. اتوبوسهای درون شهری به دلیل آنکه تعداد بالای مسافر را جابجا میکنند همهمه و شلوغی زیادی به ویژه در ایستگاههای پرتردد وجود دارد. صدای اتوبوس های در حال حرکت ممکن است برای ساکنین مجاور ایستگاههای اتوبوس مشکلاتی ایجاد نماید. صدای صحبت مسافران اتوبوس، صدای همهمه و شلوغی در اتوبوس، صدای اعلام ایستگاهها و ... همگی در یک اتوبوس شنیده میشود. همچنین صدایی که از درون اتوبوس شنیده میشود نیز صدای موتور اتوبوس، صدای حرکت چرخها روی زمین و ... خواهد بود. بسیاری از افراد صدای صحبت با تلفنهای موبایل از داخل اتوبوس در حال حرکت را پسندیده نمیدانند چرا که منجر به آزار دیگر مسافران میگردد.
مسیرهای عبور و مرور اتوبوسها به گونهای طراحی میگردد که بیشترین دسترسی برای عموم را داشته باشد. طراحان ایستگاههای اتوبوس در پی آن هستند که با طراحی ایستگاههای مناسب اتوبوس، معطل ماندن را به حداقل برسانند. همچنین سازمانهای اتوبوسرانی با نظارت مستقیم در تلاشند تا سفری ایمن و آسوده برای مسافران فراهم کنند از این رو با تعویض اتوبوسهای قدیمی با اتوبوسهای جدید به ویژه اتوبوسهای کمرشکن که دارای چند کابین هستند از صدای زیاد اتوبوسهای قدیمی و آلودگی آنان جلوگیری کرده و فرآیند حمل و نقل مسافر را بهبود میبخشند.
اتوبوس برون شهری یا اتوبوس بین شهری نیز برای حمل مسافران و بارها و توشه راههای مسافران در فواصل نسبتا طولانی و بین شهر مورد استفاده قرار میگیرد. این اتوبوسها بر خلاف اتوبوسهای ترانزیت با سرعت بیشتر و بین ایستگاههای کمتر به حرکت در میآیند.
در هر صورت اتوبوسها در انواع مختلف که باشند نیاز به یک سری زیرساخت جهت حملونقل و آسایش مسافرین دارند. یکی از این زیرساختها ایستگاههای اتوبوس میباشد که برای توقف کوتاه اتوبوس و تردد مسافران و ورود و خروج انان راهاندازی میشود. البته ذکر این نکته ضروری است که تمامی ایستگاههای اتوبوس به تاسیسات و فضای مشخص طراحی شده نیاز ندارند و اغلب در مسیرهای کم تردد به نصب یک تابلو و علامت ایستگاه اتوبوس اکتفا میگردد.
